W badaniu nasienia, jako jeden z pierwszych parametrów jego jakości, określana jest objętość. Prawidłowa objętość męskiego nasienia (zobacz: Normy nasienia) to w przybliżeniu od 2 ml do 6 ml.

W przypadku, gdy jest go mniej lub znacznie więcej można mówić o następujących chorobach:
- aspermia, gdy objętość jednorazowo wydzielonej spermy jest mniejsza niż 0,5 ml,
- hipospermia (hypospermia), gdy objętość jednorazowo wydzielonej spermy jest w granicach 0,5 - 2,0 ml,
- hiperspermia, gdy objętość jednorazowo wydzielonej spermy jest większa niż 6,0 ml.

Aspermia (a- + gr. spérma 'nasienie')

Aspermia trwała może być spowodowana:
- wadami rozwojowymi,
- urazami,
- chorobami zakaźnymi
- lub zabiegami operacyjnymi.
Występuje u mężczyzn, gdy zablokowany jest odpływ nasienia, w przypadku wytrysku wstecznego lub braku wytwarzania składników płynu nasiennego (a czasami i plemników).
Aspermia przejściowa może pojawić się, przy odbyciu w krótkim czasie dużej ilości stosunków zakończonych wytryskiem. Dzieje się tak na skutek wyczerpania się zapasów i możliwości produkcyjnych jąder, najądrzy, prostaty, pęcherzyków nasiennych oraz gruczołów opuszkowo-cewkowych. Stąd też w przypadku badania nasienia wskazana jest kilkudniowa wstrzemięźliwość.

Hipospermia (hypospermia)

Hipospermia przejściowa może być, podobnie jak aspermia, skutkiem odbycia w krótkim czasie dużej liczby stosunków zakończonych wytryskiem. Dochodzi do niej również na skutek wyczerpania się zapasów i możliwości produkcyjnych jąder, najądrzy, prostaty, pęcherzyków nasiennych oraz gruczołów opuszkowo-cewkowych.

Hiperspermia

Hiperspermia jest spowodowana najczęściej zbyt długim okresem abstynencji, ale może wystąpić również przy zapaleniu gruczołu krokowego i przy wzmożonej sekrecji (procesie wydzielania) pęcherzyków nasiennych. Wydzielanie dużej ilości spermy może prowadzić do zmniejszenia koncentracji plemników (ze względu na ich rozcieńczenie), a tym samym utrudniać zapłodnienie. Dzieje się tak, bo zwiększonej ilości nasienia towarzyszy małe stężenie plemników. Hiperospermia występuje po okresie abstynencji seksualnej poprzedzonej regularnym współżyciem.


W przypadku zdiagnozowania aspermii, hipospermii lub hiperospermi dokonuje się szczegółowej oceny lepkości płynu nasiennego. Wodnistość płynu może świadczyć o braku plemników. Tymczasem ciągliwość sugeruje patologię - lepkość utrudnia ruchliwość plemników i może utrudniać (a nawet uniemożliwiać) zapłodnienie.

U zdrowych mężczyzn prawidłowość ejakulatu (jednej porcji spermy) może zostać zaburzona przez:
- zmęczenie, wyczerpanie,
- choroby z wysoką temperaturą,
- infekcje narządów płciowych,
- nadmierne spożycie alkoholu,
- palenie tytoniu
- oraz zażywanie anabolików w celu zwiększenia masy ciała.
Dlatego przygotowując się do badania jakości nasienia należy ograniczyć powyższe czynniki.